W jaki sposób czytać oznaczenia śrub?
Podstawą tworzenia jakiejkolwiek konstrukcji lub mocowania jest sprawne dobranie wszystkich części. Dotyczy to również wyboru właściwych elementów złącznych, takich jak śruby: muszą mieć one dokładnie dopasowane rozmiary oraz odpowiednio wysoką wytrzymałość. Informacje te są zawarte między innymi w oznaczeniach, które można znaleźć na ich łbach. W tym artykule wyjaśniamy, jak je odczytać.
Normy śrub: DIN, PN oraz ISO
Przede wszystkim warto pamiętać, że śruby produkowane są według określonych norm. Zawierają one istotne informacje na temat danego egzemplarza, na przykład jego proporcje. W Polsce spotyka się najczęściej nasze krajowe normy PN, popularne niemieckie normy DIN oraz najbardziej rozpowszechnione międzynarodowe normy ISO. Normy ustalane przez różne organizacje często są ze sobą tożsame. Na przykład śruby DIN 558 odpowiadają częściom oznaczonym jako ISO 4034 i PN 82144.
Klasa dokładności śrub i granice wytrzymałości
Na łbach śrub można znaleźć oznaczenie wskazujące klasę ich dokładności oraz właściwości mechaniczne. Składa się ono z dużej litery i następujących po niej dwóch cyfr rozdzielonych kropką (na przykład B 6.8). Wspomniana litera wskazuje właśnie dokładność, z którą wykonano element. Wyróżnia się trzy klasy:
- A – dokładna
- B – średnio dokładna
- C – zgrubna
Następujące po niej cyfry to z kolei granica wytrzymałości (Rm) i granica plastyczności (Re). Ta pierwsza wskazuje naprężenie, któremu może być poddawana śruba, aż całkowicie się zerwie. 1 oznacza tu 100 MPa (Megapaskali). Druga wskazuje z kolei granicę, po której przekroczeniu śruba zacznie się rozciągać. Przedstawia się jako określony procent pierwszego parametru: 1 oznacza tu 10%.
Oznaczenie podane w powyższym przykładzie – B 6.8 – oznacza więc śrubę o średniej dokładności wykonania, która zerwie się pod naprężeniem 600 MPa i zacznie rozciągać pod naprężeniem o 80% tej wartości, czyli 480 MPa.
Inne istotne oznaczenia na śrubach
Oprócz oznaczeń wymienionych wyżej, na śrubach mogą znajdować się również inne informacje. Często spotyka się literę M, która oznacza najczęściej używany w Europie gwint metryczny. Natrafić można również między innymi na Rd, czyli gwint okrągły lub UN, UNC, UNS, oznaczające przeznaczone na rynek amerykański gwinty calowe. Często wskazuje się też powłokę ochronną. Symbol OC oznacza na przykład śrubę ocynkowaną.